ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΛΑΪΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ 25/7/2011
1. Ανακοινώσεις:
· Τρόπος λειτουργίας συνέλευσης από την προσωρινή συντονιστική:
Ανακοινώσεις
Θέμα ή θέματα λαϊκής συνέλευσης
Εισήγηση (προαιρετική)
Ερωτήσεις – απαντήσεις
Τοποθετήσεις
Ερωτήσεις – απαντήσεις
Ψηφοφορίες.
Κάθε τοποθέτηση θα είναι 3λεπτη. Κάθε απάντηση θα είναι ενάμιση λεπτό. Δεν διακόπτει κανείς τον ομιλητή. Όποιος θέλει να μιλήσει παίρνει το λόγο από την συντονιστική επιτροπή.
Προτάσεις για θέματα μπορούν να γίνονται γραπτώς σε κάθε συνέλευση ή μέσω του site. Ένα άτομο από την συντονιστική κρατάει πρακτικά.
· Εκκρεμότητες:
Ομάδες συντονισμού
Πίνακα ανακοινώσεων στην πλατεία
· Την Τετάρτη στις 8:30 στην πλατεία Αγ. Βασιλείου θα πραγματοποιηθεί ομιλία του οικονομολόγου Καζάκη.
2. εισήγηση από συντονιστική επιτροπή για το σημερινό θέμα: Άμεση Δημοκρατία.
(Το πλήρες κείμενο των εισηγήσεων ακολουθεί μετά το τέλος των πρακτικών.)
3. τοποθέτηση από ομιλητή.
4. ομάδες συντονισμού. Ομάδα επικοινωνίας 4 άτομα (προστέθηκαν 2). Ομάδα υλικού 4 άτομα (προστέθηκαν 2). Κάθε ομάδα θα συναντηθεί έως την επόμενη συνέλευση προκειμένου να αποφασίσει τις δράσεις και τον τρόπο λειτουργίας της.
5. πρόταση για δημιουργία ομάδας πολιτισμού. ΥΠΕΡ (ήδη υπάρχουν 4 άτομα)
6. πρόταση για την επόμενη συντονιστική επιτροπή: να δημιουργηθεί μέσα από τα άτομα που είναι ήδη σε ομάδες. ΥΠΕΡ (σχηματίστηκε από 3 άτομα)
7. πρόταση συμμετοχής των παιδιών στις συνελεύσεις. ΚΑΤΑ θα επανεξεταστεί, χρειάζεται περισσότερη συζήτηση για τον τρόπο.
8. θέματα επόμενων συνελεύσεων
· πώς η Ισλανδία ξεπέρασε την κρίση.
· Ψήφισμα της πλατείας μας
· Πτώχευση και δραχμή
· Αυτοοργάνωση της πλατείας
· Εναλλακτικές και αλληλέγγυες μορφές οικονομίας.
· Περί ατιμωρησίας ενόχων
· Περί δημοψηφίσματος
Λόγω του ότι θα έχει προηγηθεί και η ομιλία του Καζάκη συμφωνήθηκε η επόμενη συνέλευση να είναι σχετική. Έτσι καταλήξαμε στα εξής:
· Πώς η Ισλανδία ξεπέρασε την κρίση
· Πτώχευση και δραχμή
· Εναλλακτικές και αλληλέγγυες μορφές οικονομίας.
· Περί ατιμωρησίας ενόχων
Εισηγήσεις συντονιστικής επιτροπής
ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
(Ρεβέκκα Κ)
Η άμεση δημοκρατία, γνωστή και υπό τον όρο καθαρή δημοκρατία, αποτελεί έναν τύπο δημοκρατίας και θεωρίας πολιτικών δικαιωμάτων όπου η εξουσία εδράζεται στη συνέλευση όλων των πολιτών που συμμετέχουν σε αυτήν. Αναλόγως με το σύστημα που ισχύει κάθε φορά, η συνέλευση μπορεί να έχει εκτελεστικές εξουσίες, νομοθετικές αρμοδιότητες, να ορίζει και να απολύει αξιωματούχους, καθώς και να δικάζει. Η άμεση δημοκρατία χρησιμοποιείται ως όρος κατ' αντιδιαστολή με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία(ή έμμεση δημοκρατία), όπου η εξουσία ασκείται από μια ομάδα ανθρώπων, που συνήθως επιλέγεται μέσα από εκλογές ανάδειξης αντιπροσώπων. Ιστορικά εμφανίστηκε πρώτα η άμεση δημοκρατία και ακολούθησε, μετά από περίπου δύο χιλιετίες χρόνια, η έμμεση.
Η άμεση δημοκρατία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην αρχαία αθηναική δημοκρατία.
Επί 2 αιώνες οι άρρενες πολίτες μέσω γενικών συνελεύσεων ασκούσαν τη διακυβέρνηση της πόλης και σπάνια εξέλεγαν δημόσιους αξιωματούχους. Ως.βασικά στοιχεία της άμεσης δημοκρατίας αυτής της εποχής καταγράφουμε τα εξής:
- Άμεση συμμετοχή των πολιτών στις νομοθετικές και δικαστικές λειτουργίες
- Κυρίαρχο όργανο ήταν η γενική συνέλευση των πολιτών
- Η κυρίαρχη εξουσία είχε ως αντικείμενό της όλες τις κοινές υποθέσεις της πόλης
- Για την επιλογή υποψηφίων για τα δημόσια αξιώματα όποτε έκριναν ότι αυτή είναι απαραίτητη, διενεργείτο είτε άμεση ψηφοφορία είτε κλήρωση και συχνά γινόταν ανταλλαγή στα αξιώματα
- Κανένας αξιωματούχος δεν είχε ξεχωριστά προνόμια σε σχέση με τους υπόλοιπους πολίτες
- Το ίδιο άτομο δεν μπορούσε να καταλάβει 2 φορές την ίδια θέση(με εξαίρεση τα αξιώματα που συνδέονταν με το πόλεμο)
- Βραχύχρονη θητεία για όλους
Μια μορφή άμεσης δημοκρατίας εφαρμόστηκε επίσης στη ρωμαική δημοκρατία μεταξύ 449π.χ. και 33π.χ. όπου και καταργήθηκε με το νόμο LEX TITIA ( εδώ έχουμε τη «νομοθεσία των πολιτών»και το δικαίωμα αρνησικυρίας (veto) που επικύρωσε την υπάρχουσα κατάσταση της αντικατάστασης της «λαικής εξουσίας» από τις «έκτακτες εξουσίες», που οδήγησε και στη πτώση της ρωμαικής αυτοκρατορίας
Η σύγχρονη μορφή πρωτοεμφανίστηκε το 1291 στις πόλεις της Ελβετίας. Ακολούθησε η Αγγλία στα μέσα του 17 αιώνα, όταν οι Ισοπεδωτές και ιδιαίτερα οι Σκαπανείς οργάνωσαν αυτοδιαχειριζόμενες αγροτικές μονάδες και κοινότητες που λειτουργούσαν αμεσοδημοκρατικά.
Εξαιρετική εξέλιξη γνώρισε η άμεση δημοκρατία στη Βαυαρία και το Μπάντεν-ν-Βύρτεμπεργκ. Άμεση συμμετοχή των πολιτών στην εκλογή του πρώτου δημάρχου προβλέπεται από το δημοτικό σύνταγμα της νότιας Γερμανίας. Επίσης το αμεσοδημοκρατικό στοιχείο ενισχύεται με το δικαίωμα αίτησης και δικαίωμα λήψης αποφάσεων εκ μέρους των πολιτών, δικαιώματα τα οποία είναι σταθερά θεμελιωμένα στο τοπικό σύνταγμα..
Στις ΗΠΑ η άμεση δημοκρατία έχει μακριά ιστορία..από το 1630, με τις πρώτες συνελεύσεις στη νέα Αγγλία των αποίκων, μέχρι το 1918 που ξεσηκώθηκαν εκατομμύρια εργάτες και αγρότες και κατάφεραν να περάσουν στα συντάγματα 26 πολιτειών στοιχεία αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών, όπως το αίτημα των δημοψηφισμάτων (ασχέτως αν η εξατομίκευση, και η ιδιώτευση που είναι αποτέλεσμα της εγκατάλειψης των δημόσιων χώρων - πάρκα δημόσια μέσα μεταφοράς-από τους πολίτες υπέρ της χρήσης του ιχ, των εμπορικών κέντρων και των mall,οδήγησε σε έκπτωση το θεσμό, λόγω της επικυριαρχίας των εργολάβων, και των ιδιωτικών συμφερόντων, στα δημοψηφίσματα..)
Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΝΟΕΙ ΞΑΝΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
«ΣΤΑΣΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑ»
(Ρεβέκκα Λ.)
Στα ελληνικά, η λέξη “στάση” έχει δύο υπέροχες σημασίες: σημαίνει στέκομαι ευθυτενής, και προσεγγίζει μ΄ αυτή την έννοια τη λέξη άνθρωπος (άνω θρώσκω), σημαίνει όμως και εξέγερση.
Η «στάση σύνταγμα», δεν είναι μοναδικό γεγονός αλλά χρειάζεται να καταγραφεί στο πλαίσιο μιας σειράς εξεγέρσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται οι εξεγέρσεις των προαστίων του Παρισιού, της Αθήνας του 2008, της Τυνησίας, της πλατείας Ταχρίρ και της Πουέρτα δελ Σολ, μεταξύ άλλων.
Από υλικής πλευράς οι εργαζόμενοι αφομοιώθηκαν από την όψιμη καπιταλιστική οικονομία, μέσω του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους και της κατανάλωσης. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ως καταναλωτικές μηχανές, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των ενδιάμεσων θεσμών, και της αρχής της αντιπροσώπευσης. Ο χρεωμένος λευκός εργάτης που έχει αποδεχθεί πλήρως την επιτυχία του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, μπορεί να αποσύρει πλήρως τη συγκατάθεσή του, αιφνίδια ακόμα και βίαια, εάν ένας από τους κρίκους της αφομοίωσης σπάσει. Για παράδειγμα, ξαφνική απώλεια της εργασίας, πτώση των συνθηκών ζωής, και των προσδοκιών, επίθεση στη προσωπική ή την εθνική αξιοπρέπεια. Εδώ ανιχνεύεται και ο καταλύτης, ο άγνωστος χ, που σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα και τη συγκυρία μπορούν να οδηγήσουν σε εξεγέρσεις σαν κι αυτές που βιώνουμε.
Η κλασική θεωρία της ηγεμονίας έχει απολέσει κάποια από τα κεκτημένα της, στις μέρες μας, κι έχει μετατοπίσει τα κέντρα βάρους της.
Οι απεργοί αποσύρουν την εργασία τους, οι «αγανακτισμένοι» αποσύρουν την υπακοή και τη νομιμοποίηση. Είναι αρκετό;
Σήμερα σε συνθήκες βιοπολιτικής διαχείρισης της ταυτότητας και της επιθυμίας, η άρνηση δημιουργεί υποκείμενα αντίστασης, ακυρώνοντας τη πιο σημαντική στρατηγική της εξουσίας, καθώς η σωματική πειθαρχία, ο έλεγχος και η συμπεριφορά έχουν αποκτήσει περισσότερη σημασία για την ηγεμονία, απ΄ ότι η ιδεολογική ευθυγράμμιση .
«μόνοι» μέσα σ΄ ένα κινούμενο πλήθος, εγκαταλείπουμε τη ρακένδυτη πλέον λογική της αντιπροσώπευσης, και γινόμαστε ενεργά, μοναδικά και αναντικατάστατα πρόσωπα. Για πρώτη φορά τους τελευταίους 2 αιώνες, αρχίζουμε να σκεφτόμαστε και να οραματιζόμαστε την αλλαγή του θεσμικού πολιτικού συστήματος, με τους όρους της ριζοσπαστικής πολιτικής φιλοσοφίας.
Το κίνημα του συντάγματος μετατρέπει την πλατεία από δημόσιο σε κοινό χώρο, όπου οι ατομικότητες συνυπάρχουν, συζητούν, αποφασίζουν και δρουν από κοινού.. Αυτό είναι ένα διττό αντιηγεμονικό εγχείρημα. Κατά πρώτον συνδυάζει 3 πολιτικά αιτήματα:
Εναντίωση στα άδικα και αντιλαικά μέτρα, απόρριψη της απώλειας της εθνικής ανεξαρτησίας, που έχει μετατρέψει τη χώρα σε νέα αποικία τραπεζιτών, επίθεση στην αποδόμηση της δημοκρατίας.
«ΔΕΝ ΧΡΩΣΤΑΜΕ, ΔΕΝ ΠΟΥΛΑΜΕ, ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ», που καταλήγει σε ένα ευρύτερο αίτημα ότι η διεφθαρμένη πολιτική ελίτ πρέπει να αποσυρθεί, και έχει την ευρύτερη πιθανή δυνατότητα να ενώσει τη πλειοψηφία των πολιτών σε ένα αντιηγεμονικό λαικό πόλο.
Η πλατεία όμως λειτουργεί αντιηγεμονικά και με μια δεύτερη έννοια. Δίνει τη ευκαιρία της υλικής συνύπαρξης με φυσική αλλά και με διανοητική παρουσία διαφορετικών ατομικοτήτων που αναπτύσσουν μια συλλογική πολιτική βούληση, εδώ και τώρα., αποδομώντας στη πράξη τη βιοπολιτική δομή μιας πειθήνιας και ιεραρχημένης υποκειμενικότητας, και της εκπροσώπησης χωρίς δικαίωμα ανάκλησης. Είναι επίσης αντιηγεμονική γιατί καθρεφτίζει και αντιστρέφει τη δομή του κράτους από ομάδες που οργανώνουν και προσφέρουν δημόσιες υπηρεσίες στους πολίτες, (ιατρείο, ομάδα επικοινωνίας, πολιτιστική, καθαριότητας κλπ) που λειτουργούν αμεσοδημοκρατικά και τελικά πιο αποτελεσματικά από οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία. Σε αντίθεση με το παθητικό κοινό μιας πολιτικής συγκέντρωσης, αυτές οι ομάδες και η καθημερινή λαική συνέλευση μας μαθαίνουν τι σημαίνει άμεση και λαική δημοκρατία.
Η αίσθηση μου είναι ότι η πλατεία έχει γίνει ένας θεσμικός λαικός πόλος, που επέβαλλε τη παρουσία της στη πολιτικη πραγματικότητα, και ίσως και στη δομή των θεσμών.
Αυτή είναι η δημοκρατία στη πράξη: Μαζική, ειρηνική, αντιηγεμονική, που αντιστέκεται στη πολιτική που επιβάλλεται στην ευρώπη, και ορίζει την ατζέντα.
Η πρόκληση για το κίνημα του συντάγματος είναι να αλλάξει την αντίληψη για τη πολιτική σήμερα, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλη την ευρώπη, για όλα τα εκατομμύρια των ανθρώπων που γεμίζουν απρόβλεπτα τις πλατείες; Τι τους κάνει να επανεφευρίσκουν κοινούς τόπους, τόπους του κοινού; Σίγουρα όχι απλά τα κοινά συμφέροντα. Δεν συγκροτείται πια εύκολα ο τόπος του κοινού συμφέροντος. Και δεν αρκεί κάποιοι να τον εφεύρουν προσπαθώντας να πείσουν κάποιους άλλους. Δεν είναι το συμφέρον προς το παρόν η κολλητική ουσία που συνέχει αυτές τις προσωρινές κοινότητες, που σημαδεύει τους κοινούς τόπους. Ίσως είναι μια αίσθηση κοινή που μπορεί και μετατρέπεται σε εκρηκτική κραυγή. Το “κλέφτες” της πλατείας Συντάγματος τα λέει όλα: είναι μια έκρηξη καταγγελίας που αφαιρεί την πολιτική νομιμοποίηση από την κυβέρνηση. Και ίσως αυτό διαπερνά ως χαρακτηριστικό όλες τις πλατείες. Τις πλατείες της Ευρώπης, τις πλατείες του αραβικού κόσμου, τις πλατείες της Λατινικής Αμερικής.
Το συνεκτικό στοιχείο είναι η κρίση εμπιστοσύνης προς τις αρχές. Ο καθένας και η καθεμιά έχει να προσκομίσει την προσωπική του ζωή και τις απογοητεύσεις της για να στηρίξει με το δικό του τρόπο τούτη την κρίση εμπιστοσύνης. Όλοι όμως δεν πιστεύουν τους αποπάνω. Και τούτη η συμβολική αποκαθήλωση των αποπάνω συμβαίνει με τρόπο σχεδόν καρναβαλικό, επινοητικό, μαγικό (με τις δέσμες των ατομικών λέϊζερ να σημαδεύουν τη Βουλή σε μια σύγχρονη εκδοχή βουντού).
Τέτοια συμβολική αποκαθήλωση της εξουσίας εξέφρασαν οι μυριάδες ασυντόνιστες, επινοητικές και απρόβλεπτες δράσεις του Δεκέμβρη. Οι νέοι τότε, αλλά και όσοι αναγνώρισαν στο Δεκέμβρη μια έκρηξη που χωρούσε τη δική τους δυσαρέσκεια, δεν ζητούσαν μόνο δικαιοσύνη: ονομάτιζαν την αδικία ως βασικό γνώρισμα της κοινωνίας που τους καταστρέφει τη ζωή και τα όνειρα. Τούτη η βαθιά αίσθηση αδικίας συνέχει και τον κόσμο της πλατείας. Αλλιώς διατυπωμένη, αλλιώς συνδεδεμένη με τις εμπειρίες και όνειρα του καθένα και της καθεμιάς αλλά σίγουρα σημαδεμένη από μια βαθιά αίσθηση καταστροφής του μέλλοντος.
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΠΛΑΤΕΙΩΝ
Η ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ
(ΚατερίναΡ)
Πώς η συγκολλητική ουσία των σύγχρονων μορφών συνάντησης και συλλογικής αγανάκτησης μπορεί να μετατραπεί σε πολιτικό πρόγραμμα; Πρέπει;
Μέρος του προβλήματος και όχι αυταπόδεικτα μέρος της λύσης του είναι όσοι ως τώρα αντιλαμβάνονται τις αντιδράσεις της κοινωνίας στην βιαιότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού ως απολύτως ανεπαρκείς, τυφλές ή και άμεσα ενσωματώσιμες. Κάποιοι παρόλα αυτά αμέσως βρήκαν το ρόλο τους: Το πλήθος χρειάζεται να μάθει, να καταλάβει και να ακολουθήσει. Ο σωτηριολογικός λόγος του ΚΚΕ και ο κατηχητικός λόγος κάποιων ομάδων του αριστερίστικου και του αναρχικού χώρου αντιμετωπίζει τον κόσμο ως άμορφη μάζα που πρέπει να της δώσει χαρακτηριστικά. Μια πρώτη ύλη που πρέπει εκείνοι που ξέρουν να την πλάσουν. Από την άλλη, εκείνοι που υπερασπίζονται με κάθε τρόπο τους θεσμούς και τρομάζουν μπροστά στη βλάσφημη διάθεση του κόσμου, πασχίζουν να ανασυστήσουν την εμπιστοσύνη σε μια “δημοκρατία” που, υποτίθεται, δεν γνωρίζει αδιέξοδα.
Υπάρχουν όμως και πολλοί και πολλές που αναγνωρίζουν στον κόσμο των πλατειών ένα δίκτυο ατόμων και πρωτοβουλιών που τους δίνει τόπο. Η προέλευση κάποιων απ΄ αυτούς από κινηματικές πρωτοβουλίες και πρακτικές δεν αποτέλεσε τεκμήριο υπεροχής ή διεκπεραιωτικών δεξιοτήτων, απλά έδινε το δικό τους στίγμα σε συναντήσεις που συνεχίζουν να γονιμοποιούν οσμώσεις. Οσμώσεις αξιών, εμπειριών, ονείρων.
Να υπερβούμε τους διαχωρισμούς, καλώντας τους υπόλοιπους σε ένα όραμα ενότητας; Πόσες φορές η αριστερά δεν έδωσε στον εαυτό της τον ηγεμονικό ρόλο που συνθέτει και ιεραρχεί τις μυριάδες πρακτικές αντίστασης, αμφισβήτησης, ανυπακοής ή δυσαρέσκειας; Ίσως χρειάζεται περισσότερο από ποτέ το αντικαπιταλιστικό κίνημα να ακούσει. Και να ομολογήσει πως η κοινωνία δεν αντιδρά όπως την φαντάζεται.
Ζει όμως η κοινωνία και ΚΙΝΕΙΤΑΙ. Σήμερα εκείνο που αναδεικνύεται σε τούτες τις πρακτικές είναι η ανασύσταση των κοινωνικών χώρων.
Η ανασύσταση του δημόσιου χώρου ως χώρου συναντήσεων και οσμώσεων. Η ανασύσταση του κοινού χώρου από τα κάτω με όλες τις αντιφάσεις και τις ιδιαιτερότητες που σήμερα διαπερνούν το κοινό. Αν στις συνελεύσεις του Συντάγματος αλλά και στις διαδικασίες που κινητοποίησαν τις μεγάλες διαμαρτυρίες στις άλλες πλατείες του κόσμου και της χώρας κάτι γεννιέται είναι τούτος ο χώρος του κοινού που αθροίζει τις μικρές και μεγάλες σκέψεις, τα μικρά και μεγάλα όνειρα ανθρώπων που αντιδρούν έμπρακτα στην εξοντωτική εξατομίκευση των πεπρωμένων τους.
Αυτούς του νέους χώρους του κοινού πρέπει να προστατέψουμε, τα εξισωτικά χαρακτηριστικά τους όπου βλασταίνουν να υπερασπίσουμε, τα δίκτυα των διεσπαρμένων μικρο-κοινοτήτων που συναντήθηκαν στις πλατείες να ενισχύσουμε.
Έτσι ίσως μόνο βρεθούν οι τρόποι, οι διαφορετικοί κοινωνικοί χώροι να αποκτήσουν τη δύναμη και τη συλλογική αυτοπεποίθηση για να υπερασπίσουν τα δικαιώματά τους. Όσο για τα αιτήματα, πέρα από το γενικευμένο “να φύγουν” τα υπόλοιπα ας είναι μέρος μιας πολύβουης απαίτησης για δικαιοσύνη και ζωή.
Ο δρόμος προς τη συλλογική χειραφέτηση φτιάχνεται καθώς τον βαδίζουμε όλοι μαζί. Και οι μικρές πολύτιμες στροφές ενός τέτοιου δρόμου σημαδεύονται από σκηνές σαν και τούτη: μια μακριά αλυσίδα ανθρώπων κάθε είδους μεταφέρει χέρι-χέρι μπουκαλάκια νερό για να ξεπλυθεί η πλατεία από τα δακρυγόνα που έριξαν οι βάρβαροι…
Οι πλατείες. είναι τέτοιες αλυσίδες ανθρώπων.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αρχής γενομένης από τη Λατινική Αμερική, έχει κάνει την εμφάνισή του, σε παγκόσμιο επίπεδο, ένας νέος τύπος πολιτικής. Ένας τύπος πολιτικής που έχει ως κεντρικό στοιχείο του, σε αντίθεση με παλιότερους τύπους πολιτικής που επιβιώνουν κυρίαρχα και σήμερα στην Αριστερά, όχι απλώς τη διαμαρτυρία (κοινοβουλευτική ή κινηματική), όχι απλώς τη διεκδίκηση δικαιωμάτων, ούτε ακόμη μια ιδεολογική επαγγελία, αλλά την άμεση πράξη της δημιουργίαςκοινωνικών σχέσεων, μορφών κοινότητας, ζωνών και χώρων, που τείνουν να αποσπαστούν από την κυριαρχία του κράτους και του κεφαλαίου και να αποδοθούν στην κοινωνία για τις δικές της ανάγκες και επιθυμίες. Έχει ως κεντρικό στοιχείο, δηλαδή, τη δημιουργία ενός ολόκληρου τρόπου ζωής, βασισμένου στην αλληλεγγύη, την άμεση δημοκρατία και τη συνεργατική δραστηριότητα, σε αντιπαράθεση με την αλλοτριωμένη και εκμεταλλευτική εργασία, τη χειραγώγηση δια της αντιπροσώπευσης και την εμπορευματοποίηση όλων των πτυχών της ζωής μας.
Στην πραγματικότητα, αυτός ο τύπος πολιτικής δοκιμάζει αν μπορούμε να ζήσουμε διαφορετικά. Αν μπορούμε να καταστήσουμε περιττά την κρατική κηδεμονία, την κεφαλαιακή εκμετάλλευση, το χρήμα, την αγορά, το εμπόρευμα, την ιδεολογία. Κι αυτό όχι ως θεωρητικά μαθήματα κάποιων πρωτοποριών προς εκπαίδευση των πληβείων, αλλά ως πράξη, άμεση δράση, συλλογική δημιουργία. Πρόκειται για ένα τεράστιο κοινωνικό πειραματισμό, που μακριά από το να οδηγεί σε ιδανικές καταστάσεις, προσεγγίζει την υπόθεση της χειραφέτησης με τον τρόπο που περιγράφει ο Ραούλ Ζιμπέκι: όχι ως σκοπό, αλλά ως τρόπο ζωής. Κατειλημμένα εργοστάσια που αυτοδιαχειρίζονται εργάτες χωρίς αφεντικά, κατειλημμένες από ακτήμονες γεωργικές εκτάσεις που λειτουργούν στα πλαίσια κοινοτήτων αλληλεγγύης και αγώνα, συνεργατικές ανέργων, απελευθερωμένες εδαφικές ζώνες, ανεξάρτητες κοινωνικές μορφές οργάνωσης της παιδείας και της υγείας, οριζόντια δίκτυα άμεσης επαφής με τους παραγωγούς και ανταλλαγών έξω από την επικράτεια της αγοράς, καταλήψεις κτιρίων και πάρκων στα αστικά κέντρα, ελεύθερα κοινωνικά κέντρα, αυτοδιαχειριζόμενοι αστικοί αγροί, και πλήθος άλλων μορφών που ξεπηδούν καθημερινά, υφαίνουν πια έναν δαιδαλώδη παγκόσμιο ιστό, έναν ολόκληρο κόσμο μέσα, έξω ή δίπλα στον κυρίαρχο κόσμο. Το παλιό σύνθημα “ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός” μάλλον πρέπει να αντικατασταθεί με το “ένας άλλος κόσμος είναι ήδη εδώ”. Ή, ακριβέστερα, “πολλοί άλλοι κόσμοι είναι ήδη εδώ”!
Δεν πρέπει να πέσουμε και εμείς στην παγίδα της αντιπαράθεσης “δύο κόσμων”, του ήλιου και του σκότους, που με πολλές παραλλαγές ήταν και είναι το κοινό μοτίβο μιας ειδυλλιακής ομογενοποίησης του κόσμου υπό τη διεύθυνση του κεφαλαίου ή υπό τη διεύθυνση της εργατικής τάξης. Ασφαλώς, η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση σάρωσε τα πάντα στο διάβα της, και έχει οδηγήσει στην απομύζηση όλων των κοινών φλεβών της ανθρωπότητας από την αισχρή μειοψηφία του πλούτου και της εξουσίας.
Αλλά η απάντηση σε αυτό το μεγαλύτερο όλων των εποχών έγκλημα κατά της ανθρωπότητας δεν είναι μια άλλη ομογενοποίηση του κόσμου υπό τη φωτισμένη ηγεσία κάποιων δήθεν απελευθερωτικών εξουσιών. Η απάντηση είναι μάλλον η ανάπτυξη και ο συντονισμός πολλών κόσμων μέσα στον ίδιο κόσμο, που θα ανατινάξουν τελικά την κυριαρχία του ενός και μοναδικού κόσμου της ιδιοκτησίας και του εμπορεύματος.
Είναι, λοιπόν, που σε αυτούς τους νέους πολλούς κόσμους που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη γη αυτοεκπαιδεύονται στην ελευθερία και στην αδιαμεσολάβητη κοινωνική συνεργασία. Και εν μέσω κρίσης, όπου καταρρέουν οι υλικοί όροι της ζωής και της αναπαραγωγής μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας, και μαζί τους καταρρέει και το συμβολικό σύμπαν της εργασίας και της δημοκρατίας, ο δρόμος αυτής της αυτοεκπαίδευσης αναδεικνύεται και σε μοναδικό δρόμο για να μην βουλιάξουμε στο τέλμα μιας αβέβαιης επιβίωσης με τα μέσα του συστήματος, αλλά να επανακτήσουμε ολόκληρη τη ζωή.
Η σημερινή επιθετική ανασύνταξη των δυνάμεων του συστήματος, στο όνομα της κρίσης, η προσπάθεια να μπουν τα πάντα (άνθρωποι, γη, φυσικοί πόροι, γνώση) βίαια στο χωνευτήρι μιας νέας «πρωταρχικής συσσώρευσης» για την εξασφάλιση ενός νέου γύρου καταστροφικής κοινωνικά και περιβαλλοντικά ανάπτυξης, τείνει να μας οδηγήσει σε μια κατάσταση «γυμνής επιβίωσης» Μια κατάσταση, δηλαδή, όπου εκατομμύρια αποκλεισμένοι από τα ίδια τα μέσα της επιβίωσής τους θα μάχονται απλώς για την αναπαραγωγή τους, είτε πολεμώντας τους ακόμη πιο αδύναμους, τους ξένους, τους διαφορετικούς, τους διάφορους αποδιοπομπαίους τράγους που θα του παρουσιάζουν τα ΜΜΕ (αυτή είναι η αντιδραστική εκδοχή που τροφοδοτεί τις νεοφασιστικές τάσεις), είτε διεκδικώντας από το σύστημα, από το κράτος και το κεφάλαιο, τα μέσα της επιβίωσης (αυτή είναι η προοδευτική εκδοχή της Αριστεράς).
Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, αυτό που θα έχει χαθεί είναι η ίδια η ζωή. Η ζωή με όλο εκείνο τον πλούτο των προσδιορισμών και των δυνατοτήτων ανάπτυξης, η ζωή για την οποία αξίζει να επιβιώνει κανείς. Η επανάκτηση της ζωής, το να εγερθούμε πάνω από το νεοφεουδαρχικό στάτους της «γυμνής επιβίωσης», απαιτεί κάτι ριζικά διαφορετικό από αυτό που μας προσφέρουν ως πολιτική επιλογή ο αστισμός αλλά και η Αριστερά.
Απαιτεί αυτόν τον νέο τύπο πολιτικής της χειραφέτησης που ανιχνεύουν τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν, το να μπει, δηλαδή, στο κέντρο της αμφισβήτησης η ίδια η εξάρτησή μας από τα μέσα του κράτους και του κεφαλαίου.
Γιατί η μεγαλύτερη δύναμη που διαθέτει η κυριαρχία δεν είναι η καταστολή, αλλά η απόλυτη εξάρτηση της ζωής μας από την αγορά, το χρήμα, την ιδιοκτησία και το κράτος. Είναι, ό,τι μας εμποδίζει να οργανώσουμε και να φανταστούμε την ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών μας με άλλους τρόπους από αυτούς που μας μετατρέπουν καθημερινά σε πειθήνιους εργαζόμενους, μαζικούς καταναλωτές, ναρκωμένους τηλεθεατές και υπηκόους-ψηφοφόρους, δηλαδή σε «δωρητές» πλούτου και δύναμης προς τους πάνω.
Αυτό, επομένως, που θα μπορούσε ίσως να ήταν μια πραγματική επαναστατική χειραφετική προοπτική για τις σύγχρονες εξεγέρσεις, είναι η συνένωση του αιτήματος για ελευθερία και αυτοκαθορισμό με την επανάκτηση της ζωής και των κοινών αγαθών.
Καθώς από τις αραβικές εξεγέρσεις μέχρι τις πλατείες της Ισπανίας, και μέχρι ακόμη τη δική μας πλατεία Συντάγματος, η απαίτηση της ελευθερίας ξαναμπαίνει στο ιστορικό προσκήνιο, αυτή τη φορά όχι ως αστική δημοκρατία αλλά ως απαίτηση αυθεντικής έκφρασης των κάτω και επαναδημιουργίας της κοινής βάσης της ζωής και της κοινωνίας, ανοίγεται μια μοναδική ιστορική πρόκληση: η ελευθερία μπορεί να βγει έξω από τις αναπαραστάσεις των κυρίαρχων ή αντιπολιτευόμενων ιδεολογιών, να αναζητηθεί πέρα από την απραγματοποίητη δημοκρατία του κοινοβουλευτισμού, των κομμάτων, των συνδικάτων και όλων των αντιπροσωπευτικών θεσμών, και παράλληλα, πέρα από το φαντασιακό της καταναλωτικής αφθονίας, της οικονομικής ανάπτυξης και της εμπορευματικής πληρότητας.
Μοιάζει σαν το «πλήθος» να βγήκε από τις σελίδες των βιβλίων του Νέγκρι και να ξεχύθηκε στους δρόμους. Αυτή η «υπερχείλιση», άμεσα ορατή, από τα τεράστια μεταναστευτικά ρεύματα μέχρι τις εφόδους του κόσμου στο δημόσιο χώρο, δεν δοκιμάζει μόνο τα μέσα ελέγχου και καταστολής της κυριαρχίας, δείχνοντας ότι πάντα υπάρχει οδός διαφυγής από τα κελιά της εξουσίας. Βάζει σε δοκιμασία και όλες τις παλιές ταυτοποιήσεις των κοινωνικών υποκειμένων, που ειδικά στην Αριστερά, εξακολουθούν να μετρούν τον κόσμο με τα μέτρα και τα σταθμά των παλιών ταξινομήσεων, ιεραρχιών, και μεταφυσικών «ιστορικών αποστολών» που είχε εντυπώσει η παλιότερη περίοδος του καπιταλισμού. Γιατί άραγε κανένα κόμμα, κανένα συνδικάτο, καμιά οργάνωση ή πρωτοπορία, δεν μπορεί να κινητοποιήσει ούτε ένα ελάχιστο μέρος από τον κόσμο που φαίνεται να κινητοποιεί το facebook και τα άλλα μέσα «κοινωνικής δικτύωσης»; Γιατί το «πλήθος» συνενώνει μοναδικότητες, όχι ταυτότητες.
Έτσι κι αλλιώς όλες οι παλιές ταυτότητες έχουν διαρρηχθεί: η νομαδικότητα δεν αφορά μόνο τη μετανάστευση,· αφορά και την εργασία και συνολικά τους όρους ζωής.
Με αυτή την έννοια «είμαστε όλοι μετανάστες», χωρίς χαρτιά, χωρίς δικαιώματα, χωρίς πατρίδα. Οι δύο βασικές φιγούρες του μεταπολεμικού καπιταλισμού και της Αριστεράς, ο πολίτης με τα εγγυημένα τυπικά πολιτικά δικαιώματα και ο εργάτης με τους εγγυημένους όρους αγοραπωλησίας της εργατικής δύναμης, σαρώνονται από την προσπάθεια του κεφαλαίου και του κράτους να ανασυστήσουν την εκμετάλλευση και την κυριαρχία πέρα από κάθε κοινωνικό και φυσικό όριο και φραγμό. Έτσι, η είσοδος στην πολιτική και στο κίνημα δεν γίνεται πλέον μέσω κάποιων εδραιωμένων ταυτοτήτων και των ιδεολογιών που τους «αντιστοιχούν» αλλά μάλλον μέσω της άμεσης προσωπικής αναζήτησης νοήματος, έκφρασης και επικοινωνίας. Αυτή η νέα πολιτικοποίηση οδηγεί σε ένα εξατομικευμένο, αλλά όχι μοναχικό πια, πλήθος. Οι νέες πολιτικές ομαδοποιήσεις συστήνονται εν θερμώ, είναι κινητικές και ευμετάβλητες, μπορεί να μην έχουν δέσμευση και προοπτική αλλά έχουν πάθος.
Πώς λοιπόν θα επαναοριστεί η πολιτική, όταν εκλείπουν τα μεγάλα ενοποιημένα πολιτικά σώματα, όπως ο «λαός» ή η «εργατική τάξη», από τα οποία αντλούσε νομιμοποίηση και των οποίων την ενιαία θέληση υποτίθεται ότι εκπροσωπούσε; Η παλιά πολιτική της αντιπροσώπευσης και της διεκδίκησης αναγνώρισης δικαιωμάτων από το κράτος και το κεφάλαιο στηριζόταν στην επιβεβαίωση των ταυτοτήτων και στη διεύρυνση της ισχύος τους. Η συμμετοχή στο κίνημα και στους αγώνες της Αριστεράς ήταν ένας τρόπος να διατρανώσουμε την ταυτότητά μας και να διεκδικήσουμε μεγαλύτερη αναγνώρισή της από το σύστημα· δεν οδηγούσε στην υπέρβαση των κοινωνικών ιεραρχιών και των ιεραρχιών γνώσης και εξουσίας. Και, επίσης, άφηνε άθικτη την καθημερινή ροή της ζωής να κυλάει στις ράγες της αστικής ομαλότητας. Παράλληλα, λειτουργούσε ομογενοποιητικά, στο όνομα της σφυρηλάτησης της ενιαίας θέλησης του λαού ή της τάξης, και επομένως εξομαλυντικά και κατασταλτικά για οτιδήποτε διέφερε ή υπερέβαινε την επιβαλλόμενη ομοθυμία. Η μορφή του κόμματος, ως του «υποκειμένου που γνωρίζει»,συμπυκνώνει χαρακτηριστικά αυτές τις αρχές.
Αντίθετα, η νέα πολιτική της χειραφέτησης που κυοφορείται εμπνέεται από άλλες στοχεύσεις: συμμετέχουμε ακριβώς για να απεκδυθούμε τις ταυτότητες και τις κοινωνικές θέσεις που μας χορηγεί το σύστημα, ακριβώς για να υπερβούμε τις διαιρέσεις, τους καταμερισμούς και τις ιεραρχίες που μας επιβάλλει, ακριβώς για να αλλάξουμε την καθημερινή ζωή. Γι' αυτό ακριβώς, σε αυτόν τον τύπο πολιτικής δεν ταιριάζει η μορφή κόμμα αλλά η αμεσοδημοκρατική συλλογικότητα, δεν ταιριάζει το κέντρο που αποφασίζει αλλά η οριζόντια αλληλεπίδραση του δικτύου, δεν ταιριάζουν οι παγιωμένοι θεσπισμένοι ρόλοι αλλά η ελεύθερη συνεισφορά όλων, που υπονομεύει τους ρόλους. Δεν υπάρχει ο «μεγάλος Άλλος» (για να δανειστώ έναν όρο της ψυχανάλυσης.. ο κ. Γκοντό δεν θα έρθει ποτέ..)· «εμείς είμαστε αυτοί που περιμέναμε».
Οι Μαδριλένοι καταληψίες της πλατείας δελ Σολ το διατύπωσαν ωραία: «Αν δεν μας αφήσετε να ονειρευτούμε, δε θα σας αφήσουμε να κοιμηθείτε». Αλλά πρέπει να πάμε ακόμη πιο πέρα: να οργανώσουμε την απεξάρτησή μας από την κυριαρχία των εμπορευμάτων και της μεγα-μηχανής του κράτους, να ανοικοδομήσουμε τη ζωή μας με τα δικά μας ανεξάρτητα μέσα, με κοινότητες αγώνα, αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας, ελευθερίας και συνεργατικής δημιουργίας.
Υπερασπιζόμενοι τα «κοινά», απελευθερώνοντάς τα από τις περιφράξεις της ιδιοκτησίας και της εξουσίας, επαναδημιουργώντας τα, συλλογικά και ισότιμα, ως ελεύθερα δημόσια αγαθά για όλους.
